23 december 2024Bart
23 december 2024Bart Kuipers: “Circulaireeconomie alleen haalbaarmet binnenvaart enbinnenhavens”“De circulaire economie is in ons land niet mogelijk zonder binnenvaart en binnenhavens.” Dat zeihaveneconoom Bart Kuipers, verbonden aan Erasmus UPT, 22 november op het nautisch-technischcongres van SchippersVereniging Schuttevaer.De circulaire economie, met hergebruik van grondstoffen,is volgens Kuipers onontkoombaar om “eenduurzame samenleving en maatschappelijke transities”te realiseren. Dat kan alleen als het vervoer overwater gaat en binnenhavens als logistieke knooppuntenfloreren. “Binnenvaart en binnenhavens hebbeneen heel duidelijke, directe relatie. Zonder binnenhavensgeen binnenvaart en vice versa.”Kuipers vroeg aandacht voor meerdere bedreigingen.“Er is een aantal belangrijke knelpunten. De achterstandvan het onderhoud van vaarwegen, de snelleafname van de beschikbare vloot aan kleine schepenen het verdwijnen van natte bedrijventerreinen enoverslagkades.”“Die afname is heel belangrijk, en daar hoor je nietzo vaak over. Heel veel gemeentes die denken: ‘Hé,wat een verrommeld bedrijventerrein… Daar kunnenwe wel woningbouw met allure aan het waterontwikkelen.’ Dat is een risico, want als ze eenmaalverdwenen zijn, komen die terreinen nooit meerterug. Terwijl we ze hard nodig hebben voor de cleanenergy hubs waar we de komende 30 jaar naar streven,en om de 100 procent duurzame economie en 100procent circulaire economie mogelijk te maken. Datmoet dáár plaatsvinden. Het gaat om kritische en zakelijkeinfrastructuur.”Binnenhavens zijn eenonzichtbare kracht in deNederlandse samenlevingHet inzicht lijkt te komen, zei Kuipers hoopvol. Inhet vorig jaar verschenen rapport Ruimte voor circulaireeconomie schreef het Planbureau voor de Leefomgevingdat de transitie waarschijnlijk om extra ruimteen om beleid vraagt. “Waak daarbij voor onomkeerbarekeuzes bij multimodal ontsloten locaties dieactiviteiten met een hogere milieucategorie kunnenfaciliteren”, citeerde Kuipers een van de aanbevelingenuit het rapport. En: “Wees zuinig op aan watergelegen bedrijventerreinen met milieuruimte.”RiviersamenlevingKuipers haalde in Hotel Van der Valk Ridderkerk dehistoricus Leonard Blussé aan. Die schreef vijftig jaargeleden over de delta’s van grote rivieren, zoals deRijn en de Yangtze. “Hij stelde zich de vraag hoe hetkomt dat die deltaregio’s al zeven eeuwen achtereentot de meest ontwikkelde en economisch best presterenderegio’s van de wereld horen. Blussé zei dat hetSif-topman Fred van Beers isHavenman van het Jaar 2024De Stichting Havenman/vrouw van het Jaar in Rotterdam heeft Fred van Beersgekozen als Havenman van het Jaar 2024. Hij is CEO van de Sif Group.Sif, de in Rotterdam en Roermondgevestigde producent van fundatiesvoor windparken op zee,heeft afgelopen zomer de eersteproductielijn van de uitgebreidefabriek op Maasvlakte 2 in gebruikgenomen. Met de 328 miljoeneuro kostende uitbreidingvan de faciliteiten verdubbelt hetbedrijf zijn productiecapaciteit.Funderingen voorwindmolensDe uitbreiding is nodig om tegemoette komen aan het groeiendaantal orders. Afgelopen jaarsloot Sif contracten voor hetleveren van funderingen vooroffshore-windparken in deNoordzee (Oranjewind, ruim 50kilometer uit de kust van IJmuidenen East Anglia 2 voor deEngelse kust) en in de BaltischeZee (Baltyk II en III, voor de kustvan Polen).Sinds zijn aanstelling als CEOin 2018 is Fred van Beers verantwoordelijkvoor de investeringenvan Sif in de haven van Rotterdam.Die investeringen passen inhet streven van het HavenbedrijfRotterdam om de belangrijksteoffshore-haven van Europa teworden. Om de uitbreiding vanSif mogelijk te maken, verlengdehet Havenbedrijf de diepzeekadein de Prinses Arianehavenmet 200 meter tot een totaal vanruim 600 meter.Allard CasteleinFred van Beers is de 44e havenprominentop rij die de sinds1981 bestaande onderscheidingkrijgt uitgereikt, destijds ingestelddoor de toenmalige Rotterdamsehavenpersclub Kyoto. Hijwordt de opvolger van AllardCastelein. De voormalig CEOvan het Havenbedrijf Rotterdamis de ‘regerend’ Havenman (van2023).Volgens traditie zal de onderscheidingworden uitgereikt opeen feestelijke bijeenkomst op detweede maandag van het nieuwejaar (13 januari 2025). Datgebeurt in het bijzijn van oud-Havenmannen en -vrouwen,havenautoriteiten, leden van dehavengemeenschap en vertegenwoordigersvan de media.De Stichting Havenman/vrouwvan het Jaar heeft een bestuurvan vier onafhankelijke journalisten,de drie laatst gekozenHavenmannen, het laatst gekozenJong Haventalent en driesponsors van de Stichting Havenman/vrouwvan het Jaar.Sif-CEO Fred van Beers is deHavenman van het Jaar 2024.(foto Sif)
3 december 2024 3PATENTkomt door de kracht van rivieren.”Kuipers kan zich daar helemaal in vinden.“Riviersystemen waren en zijn sterkhoudersvan onze samenleving. Bronnenvan Nederlandse groei, broeikassen vaneconomische en culturele ontwikkelingen het waren de welvarende rivierbassinsmet hun steden die de wereldeconomieaandreven.”In navolging van Blussé noemt KuipersNederland een ‘riviersamenleving’. Eenblik op de landkaart bevestigt dat met allekanalen en rivieren. De binnenhavens dieons land telt, vormen in dat stelsel eencruciale positie, aldus Kuipers. Van kleintot groot. Want ook “een doordeweeksebinnenhaven als Leerdam. Een van de 35binnenhavens die zijn gevestigd aan vaarwegenvan CEMT-klasse 1 tot en met 3.”Kleine vaarwegen die bevaren wordendoor kleine schepen, tot 85 meter en1.250 ton. “Die kleine binnenhavens zijntoch in staat om samen 20 miljoen tonlading per jaar te verwerken. Leerdam isVAN BERKEL NEEMT TERMINAL IN TIEL OVERVan Berkel Logistics neemt CTU Rivierenland over van Theo Pouw Groep. De containerterminalgaat verder als Inland Terminal Tiel.Met deze uitbreiding voegt Van Berkel Logistics een vierde knooppunt toe aan zijn netwerkvoor containervervoer. Het bedrijf beschikte al over terminals in Veghel, Oss en Cuijk. InlandTerminal Tiel past in de bestaande vaarroutes van Van Berkel en is gunstig gelegen aan de A15.“Dit geeft mooie kansen voor het verhogen van efficiëntie door het maken van combinaties.Daarnaast raakt het vaarroutes van andere intermodale operators waardoor de mogelijkheidontstaat om vanuit Tiel nieuwe verbindingen en samenwerkingen op te zetten.”SLOOP ONGEBRUIKTE SPOORBRUG MAASTRICHTMAAKT VAREN OP DE MAAS VEILIGERHet ministerie van Infrastructuur enWaterstaat stelt geld beschikbaar voorde sloop van de groene spoorbrug overde Maas in Maastricht. Dat heeft I&WministerBarry Madlener besloten.Hij is het met de Provincie Limburg, Rijkswaterstaat,ProRail en de gemeentesMaastricht en Eijsden-Margraten eensgeworden over een nieuwe bestemmingvoor de rijksbijdrage van bijna 37 miljoeneuro die oorspronkelijk bedoeld was vooreen sneltramverbinding tussen Hasselt enMaastricht. De Vlaamse partners hebbendoor dat project een streep gezet.De in 2010 gerenoveerde brug in Maastrichtwordt niet meer gebruikt. Hij maakte echterdeel uit van de plannen voor de tramverbinding.Nu die niet doorgaat, gaat ongeveerde helft van de rijksbijdrage naar de sloopvan de brug. Dit verbetert de vaarbaarheidop de Maas; schepen hebben straks geenhinder meer van de brugpijlers. Ook zorgtde sloop ervoor dat de waterstand in derivier met ongeveer 5 centimeter daalt, watscheelt bij hoogwater.Maastricht moet nog wel toestemming gevenvoor de sloop van de oude spoorbrug.Dat moet uiterlijk in 2026.Er komt wel een nieuwe verkeersbrug voorfietsers en voetgangers over de Maas inMaastricht. Daarover zijn ook afsprakengemaakt tussen de verschillende overheden.Bart Kuipers, tijdens het SVScongres“Zonder binnenhavensgeen binnenvaart en vice versa.”(foto Tekst & Toebehoren)maar een heel klein binnenhaventje. Eignelijkeen overslagkade, maar de hele regiowordt ermee bediend, waaronder een heelgrote en bekende glasfabriek.”Onzichtbare kracht“Binnenhavens zijn een onzichtbare krachtin de Nederlandse samenleving, die nogsteeds industriële vestigingen mogelijkmaken.” Dat geldt ook voor vervoer overwater. “Een van de bewonderenswaardigefeiten van de binnenvaart is de lange termijnvan de sector. En dan is bijvoorbeeldzichtbaar doordat de overslag van de goederenin de binnenvaart – nationaal eninternationaal – op peil blijft. Terwijl onzehele samenleving totaal is veranderd. Wezijn nu een dienstensamenleving. Terwijlde wereld verandert, is die binnenvaartnog steeds aanwezig en nog steeds belangrijk.”Dat onderbouwde de onderzoeker metcijfers. Het wegvervoer is de grootstemodaliteit afgemeten naar tonkilometers.“De binnenvaart zit er maar ietsjes onder.Het aandeel van de binnenvaart is sinds2013 toegenomen van 29,5 tot 31 procent.Dat is toch wel een teken van de kracht.De binnenvaart en de binnenhavens zijnin totaal goed voor meer dan 100.000banen en een omzet van 12 miljard euro.Dus we hebben het hier echt wel over eensignificant aandeel in de Nederlandse economie.En dit aandeel is ook al heel veeljaren stabiel.”Maatschappelijke kostenEen ander voordeel van vervoer over wateris af te meten aan de externe, maatschappelijkekosten. “Dat zijn de kosten die wewillen voorkomen maar kunnen ontstaandoor een modal shift van het water naarde weg.” Kuipers’ Erasmus UPT deed,samen met Panteia, in opdracht van hetministerie van Infrastructuur en Waterstaatin 2023 onderzoek naar de gevolgen vanhet aflopen van de technische overgangsbepalingenvan de CCR en ES-TRIN. Alsde strengere (nieuwbouw)eisen ook voorbestaande schepen gaan gelden, verdwijnteen groot deel van de vloot kleinere schepen.Dat betekent dat er minder over water enmeer over de weg vervoerd zal worden.Dat veroorzaakt hogere maatschappelijkekosten. Kuipers: “Kosten die niet inde prijs worden meegenomen. Dat zijnbijvoorbeeld verkeersveiligheid, verkeersdoden,geluidshinder, luchtvervuiling,klimaatverandering en schade aan wegen.Als het vervoer van de kleine vaarwegennaar de weg gaat, dan is jaarlijks sprakevan 172 miljoen euro aan externe kosten.”Dat komt vooral door schade aan wegenen extra files.Eén pot natIn een tijd van polarisatie en steedsgrimmiger en akeliger wordendesocial media waarin het een strijdlijkt van allen tegen allen is het eenverademing te lezen dat de nieuweEU-president António Costa eenandere toon aanslaat: “De EU isgebaseerd op de diversiteit vanonze lidstaten. Staten met eenverschillende geschiedenis, dieverschillend naar de wereld kijken,bestuurd door leiders van verschillendepolitieke families. Dus het‘nieuws’ is niet dat we verschillen,maar dat we akkoorden bereiken.”Iets minder groots wil ik daar welaan toevoegen dat het bizar isdat 8 miljard mensen met elkaarop een klein bolletje in een verdervrij ongeïnteresseerd universumleven zonder elkaar de hersens inte slaan. In 99 van de 100 landenheerst vrede.Zo’n visie van Costa moet je inlijsten.Jammer dat hij moest aftredenals premier van Portugal omdat hijbetrokken was bij fraude. Wie perfectis, mag een steentje werpen.Mensen veranderen voort durend,net als rivieren. Elke seconde sleurenmiljoenen liters water over debodem en langs de oevers van deRijn en het kan niet anders dan dater voortdurend gradueel veranderingenworden aangebracht in hetbed van de rivier.Als je vaart op deze grillige rivierenis het wel handig om de betreffendevaarweg te kennen als jebroekzak. Een patent voor een bepaaldstuk Rijn is een getuigschriftdat je dat stuk vaarweg goed kent.Deze ‘Streckenkenntnis’ wordt opsommige Strecken wegens modernevaartechnieken minder belangrijkgevonden door de CentraleRijnvaartcommissie en dus is hetpatent voor de Rijn onder Koblenzstraks niet meer nodig.Ik ben zelf geen schipper (verrassendeonthulling) maar ik verbaasme al 45 jaar over wat een Rijnpatenteigenlijk is. ‘Streckenkenntnis’lijkt me snel gedateerd, wantdie rivier verandert toch steeds.Het kan alleen waardevol zijn alsje zeer regelmatig de rivier bevaartals verantwoordelijke op een schip,dus niet als matroos het dek staatte schrobben terwijl het schip inde handen van een ervaren schippertussen de zandbanken laveert,handig gebruik makend van stromingen.Het is altijd een worsteling om dieervaring in een papieren bewijsje tevangen. Weer een fijne reden voorpolarisatie, want sommigen hebbenmoeite met voortschrijdend inzicht,schuivende panelen van technieken opleidingsniveau en de wereldals een dynamische heksenketelen vinden die afschaffing domweggevaarlijk. Ik heb makkelijk praten,hoef me geen zorgen te makenom bij hoog water stroomafwaartsop de Rijn een schip tegemoet tekomen met een schipper die daarnog nooit eerder gevaren heeft.Michel Gonlag
