2 24 september
2 24 september 2024 “Nog steeds te weinig geld voor betrouwbare vaarwegen” Volgend jaar is iets meer dan 1,4 miljard euro beschikbaar voor het hoofdvaarwegennet. Bijna 800 miljoen is begroot voor onderhoud en vernieuwing. Dat is te weinig waarschuwt het Centraal Overleg Vaarwegen in een reactie op de Miljoenennota die op Prinsjesdag werd gepresenteerd. Er is wel wat meer geld voor onderhoud en vernieuwing, maar er is “voor de vaarweginfrastructuur nog steeds sprake van een structureel tekort van middelen”, stelt het Centraal Overleg Vaarwegen. Recent onderzoek wees uit dat er per jaar ongeveer 250 miljoen euro meer naar de vaarwegen moet. In het COV zijn evofenedex, de Vereniging Van Waterbouwers, de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens en Koninklijke Binnenvaart Nederland vertegenwoordigd. De oplopende wachttijden bij sluizen en het niet voldoen van vaarwegen aan de afgesproken vaardieptes, zoals de Waal, blijven van grote zorg, vindt het COV. “Vervoerders over water hebben dagelijks te maken met stremmingen die voor efficiënt en betrouwbaar (goederen)vervoer een sta in de weg zijn.” “Het is teleurstellend dat de budgetten voor het Hoofdvaarwegennet voor het jaar 2025 lager uitvallen dan aanvankelijk gedacht.” Vorig jaar werd voorzien dat er 1,45 miljard beschikbaar zou zijn in 2025. Dat blijkt nu circa 50 miljoen minder. “Deze beslissing lijkt ervoor te zorgen dat de ontwikkeling van het vaarwegennetwerk bijna volledig van de baan is.” Vervoerders over water hebben dagelijks te maken met stremmingen Ook verladersorganisatie evofenedex wijst daar in een eigen reactie op: “De binnenvaart krijgt in het regeerakkoord en de miljoenennota terecht aandacht als een belangrijke schakel in het Nederlandse en Europese logistieke netwerk. Dagelijks wordt er voor circa 900.000 ton aan goederen via de binnenvaart vervoerd. evofenedex vindt het wel teleurstellend dat er vooralsnog geen concrete plannen en verhoogde budgetten zijn.” Hinder Volgens de Miljoenennota wordt het vastgestelde basiskwaliteitsniveau wel gehaald. “Dat is het minimale niveau van onderhoud dat nodig is om de infrastructuur te kunnen blijven gebruiken en zorgt ervoor dat er gericht keuzes kunnen worden gemaakt in beheer, onderhoud en vernieuwing van de infrastructuur.” Maar de komende jaren zijn er meer werkzaamheden nodig om de infrastructuur op het basiskwaliteitsniveau te houden, realiseert het kabinet zich. “Dit vraagt om extra middelen van de Rijksoverheid en om geduld van reizigers en (vaar)weggebruikers, want de werkzaamheden zullen vaak gepaard gaan met hinder op het spoor, op de weg en op het water.” Minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat belooft: “De extra werkzaamheden gaan ervoor zorgen dat onze infrastructuur weer jaren mee kan.” “De binnenvaart vormt een belangrijke schakel in onze logistiek en is van groot maatschappelijk BDB: al vijftig jaar invloedrijk De BDB vierde haar 50-jarig bestaan met een feestelijke vaartocht op de Main. Ook na een halve eeuw belangenbehartiging profileert de Bundesverband der Deutschen Binnenschifffahrt zichzelf als slagvaardig en wendbaar. Op zoek naar pragmatische oplossingen voor de actuele uitdagingen in de sector. DOOR SARAH DE PRETER In Frankfurt scheepten circa honderd genodigden woensdag 18 september in op de Maria Sibylla Merian, een schip van BDB-lid Primus-Linie. Onder hen was de Duitse verkeersminister Volker Wissing. Vinger op de zere plek “Jullie hebben de afgelopen vijftig jaar regelmatig de vinger op de zere plek gelegd en zijn kritisch”, aldus Wissing. “Maar zo hoort dat; als je dingen wil verbeteren, moet je weten wat er gedaan moet worden. Jullie hebben succesvol gewerkt aan de doelstelling om tot meer efficiëntie te komen in de belangenbehartiging van de binnenvaart.” De minister benoemde enkele uitdagingen die al in het BDBverslag van 1975 stonden en die nog steeds actueel zijn: economische veranderingen, weinig publieke middelen voor investeringen en een tekort aan gekwalificeerd personeel. “Net als toen moeten we ook nu proberen de problemen samen op te lossen. Dat heeft de BDB al in 1974 herkend en daar profiteert de sector nog steeds van.” De belangenbehartiger werd op 26 april 1974 opgericht in Duisburg als koepel van verschillende regionale organisaties uit de binnenvaart. Met als doel de krachten en kennis te bundelen om met één stem te spreken in onderhandelingen met de politiek en de overheid. Pragmatische oplossingen Ook BDB-voorzitter Martin Staats trok de vergelijking met een halve eeuw geleden. “We hadden destijds economische uitdagingen als gevolg van de oliecrisis en ook toen was de samenleving sterk in beweging. Sindsdien weten we dat er pragmatische oplossingen nodig zijn die aansluiten bij de grondprincipes van de marktwerking.” In samenwerking met de politiek en de overheid heeft de BDB de afgelopen vijf decennia veel successen geboekt. Recente voorbeelden zijn de totstandkoming van het Masterplan voor de Duitse binnenvaart en de subsidieprogramma’s voor vlootmodernisering en opleiding. Staats is blij dat het verkeersministerie met een “technologisch open blik” naar de verkeerstransitie kijkt. Hij zei dat de binnenvaart deze uitdaging alleen aankan als er pragmatische oplossingen worden bedacht. “De dalende goederenvolumes als gevolg van de transitieprocessen zijn voor ons een aderlating geweest. Maar ondanks de aarzelende verkeersprognoses zullen wij een belangrijke rol blijven spelen. We zoeken innovatief naar mogelijkheden om nieuwe markten te ontsluiten. Binnenvaart is cruciaal voor de verkeerstransitie. Vanuit duurzaamheidsoogpunt, maar ook omdat je nu eenmaal niet 170 miljoen ton goederen per jaar kunt overhevelen naar het wegvervoer.” Van een ‘midlifecrisis’ kan er volgens Staats na vijftig jaar belangenbehartiging geen sprake zijn. “We staan er goed voor en blijven wendbaar.” Verkeersminister Volker Wissing tijdens de feestelijke vaartocht. (foto BDB)
24 september 2024 3 VERVOERT belang”, staat in de Miljoenennota. “Daarom moet ook deze bedrijfstak beter inspelen op de energietransitie, de toenemende digitalisering, het streven naar ketenoptimalisatie en klimaatverandering. Daaraan werkt het ministerie onder meer via de dit jaar ingestelde Binnenvaarttafel verder. Daar overlegt het ministerie van IenW met vertegenwoordigers uit de branche over de Actieagenda. “Als gevolg van klimaatverandering hebben onze vaarwegen steeds vaker te maken met bedreigingen als droogte en hoog water. IenW brengt nationaal in kaart hoe we onze WILHELMINASLUIS ACHT WEKEN DICHT vaarwegen begaanbaar houden en wil in 2026 de eerste maatregelen presenteren.” Binnen de CCR, waarvan Nederland momenteel voorzitter is, wordt toegewerkt naar een Masterplan Rijn. Daarnaast zet het ministerie zich in Straatsburg in voor betere samenwerking met de EU, verduurzaming van de binnenvaartvloot, smart shipping en werkbare overgangsbepalingen voor het kleine schip. Biobrandstoffen Koninklijke Binnenvaart Nederland wil snel met de minister “aan de slag” met een De komende twee maanden wordt herstelwerk uitgevoerd aan de Wilhelminasluis bij Andel. Tijdens de werkzaamheden is de sluis tussen de Waal en de Afgedamde Maas volledig gestremd. Schepen moeten omvaren. In totaal kan de Wilhelminasluis acht weken niet gebruikt worden. Dan repareert Mourik Swarco enkele nivelleerschuiven en tandheuvels. Ook herstelt de aannemerscombinatie de pompinstallatie in de ballastkelder. De werkzaamheden en de stremming zijn begonnen op 23 september. De stremming duurt naar verwachting tot 17 november 17.00 uur. Voorafgaand vond op donderdag 19 september een inspectie plaats. Toen was de sluis ook al gestremd, van 08.00 tot 17.00 uur. ONDERZOEK NAAR FAMILIEBEDRIJVEN Hoe hebben de familiebedrijven in de binnenvaart zich de afgelopen 20 jaar ontwikkeld en wat is hun verwachting voor de toekomst? Die vragen staan centraal in een groot onderzoek namens NPRC, ELV en de Stichting Watertransport, ondersteund door het LOVK en de internaatskoepels Limena en Meander. Twintig jaar geleden deden bijna duizend ondernemers mee aan een vergelijkbaar onderzoek. Dat succes willen de onderzoekers herhalen zodat trends zichtbaar en meetbaar worden. De resultaten kunnen ook de rol en betekenis van het mkbbinnenvaartbedrijf op de kaart zetten, verwachten de initiatiefnemers. Net als destijds voert Angelique Hubens van AHA DATA het onderzoek uit. De input van varende ondernemers is belangrijk, vinden de onderzoeker en opdrachtgevers. Dat helpt volgens hen “bij het ontwikkelen van beleid dat beter aansluit bij de behoeften en uitdagingen van familiebedrijven in de binnenvaart”. De resultaten en aanbevelingen zullen ze onder meer aan ministeries, vaarwegbeheerders en financiers presenteren. Scan de QRcode om de enquête in te vullen. Er gaat structureel te weinig geld naar vaarwegen, aldus de partijen uit het COV. (archieffoto Tekst & Toebehoren) aantal prioriteiten, schrijft de vereniging in een reactie op het regeerakkoord en de Miljoenennota. Bijvoorbeeld over “een toekomstbestendig vaarwegennet met goede aansluitingen, betrouwbare infrastructuur en voldoende rust- en wisselplaatsen”. Maar ook over verplichte bijmenging met biobrandstoffen. “De eerder vastgelegde vergroeningsdoelstellingen voor 2030 en 2050 staan ook voor de nieuwe regering overeind. In de begroting wordt op verschillende plaatsen ingegaan op de vergroening van de binnenvaart onder meer door de aankondiging van bijmenging in het kader van de Europese richtlijnen (RED-3) en invoering van ETS voor de brandstof in de binnenvaart.” Volgens KBN is terughoudendheid nodig in het “opleggen van Europese en nationale maatregelen die geen directe bijdrage leven aan de vermindering van de CO 2 -uitstoot.” Voor verduurzaming is behoefte aan een duidelijk transitieplan en financiële ondersteuning KBN heeft ook voorstellen voor fondsen die innovatie en klimaatneutrale aandrijvingen stimuleren, een op verladers gericht programma om meer lading via het water te vervoeren en ondersteuning voor innovatieve logistieke concepten en schepen. Verder wil de organisatie met het ministerie werken aan een collectieve ontheffing van CCR-eisen voor bestaande schepen. Het verduurzamen van de binnenvaart is volgens evofenedex “een ingewikkelde en kostbare opgave met weinig zekerheden. De sector heeft behoefte aan een duidelijk transitieplan en financiële ondersteuning. Beide zijn niet aanwezig in de gepresenteerde plannen.”, klinkt het teleurgesteld. Subsidie Er was 240 miljoen euro aan Klimaatfondsondersteuning toegezegd voor verduurzaming van de binnenvaart. Na bezuinigingen door het nieuwe kabinet (specifiek voor waterstof) is daar nog 194,1 miljoen van over, met de mogelijkheid dat er nog 33,5 miljoen bij komt. Dat geld is bedoeld om scheepseigenaren vooruitlopend op de ETS2 opt-in in 2027 te stimuleren alvast te investeren in verduurzamingsmaatregelen. Het meeste geld gaat naar een subsidieregeling van 2025 tot 2030 voor investeringen in emissieloze aandrijflijnen. Ook komt er een ‘Programma-aanpak Energietransitie Binnenvaart’ om kennis te delen over technische en economische mogelijkheden voor innovatie en verduurzaming. Eén pot nat Je kan van dit nieuwe kabinet zeggen wat je wilt – nog wel – maar uit de voornemens voor de komende jaren blijkt dat het kwartje eindelijk lijkt te zijn gevallen. De infrastructuur inclusief die van de vaarwegen krijgt bijna de aandacht die ze verdient. Het zijn helaas geen rekenwonders in dit kabinet want al bij een simpele omschrijving van het vervoer in Nederland wordt vrolijk gegoocheld met de cijfertjes. Er rijden dagelijks 400.000 vrachtauto’s door Nederland en door de binnenvaart wordt dagelijks 900.000 ton vervoert. Eerst even over de taal. In het regeerprogramma schrijf je het voltooid deelwoord ‘vervoerd’ dus met een ‘t’. Je houdt je hart vast wat er nog meer gaat veranderen. Dat gedoe met die cijfertjes is wel een beetje een gevoelskwestie. Het maakt niet uit hoeveel binnenschepen er varen, maar wel hoeveel ze vervoeren. Het doet er natuurlijk wel toe hoeveel trucks er in en op de weg staan maar hoeveel die vervoeren zal de Nederlandse burger een worst zijn. Als die maar op tijd zijn hamburger kan eten. Binnenvaart en vaarwegen blijven niet onvermeld in de regeringsplannen. “We moeten blijven werken (…) aan de ontwikkeling van de vaarwegen”, al haast het kabinet zich voortdurend eraan toe te voegen dat de middelen beperkt zijn en er scherpe keuzes moeten worden gemaakt. Een voorproefje van die scherpe keuzes staat aan het slot van de paragraaf over de infrastructuur in een piepklein hoofdstukje over de financiering. Er komt 2,5 miljard extra beschikbaar voor het ontsluiten van woningbouwlocaties. Iets zegt mij dat dit niet over vaarwegen gaat. Werd er voorheen nogal eens misbruik gemaakt van het streven naar modal shift om vervolgens de markt de schuld te geven van het niet lukken van dat streven, in het regeerprogramma is die gewenste verschuiving er helemaal uit gehaald. Dat hoeft geen verlies te betekenen, het was toch niet meer dan een misleidende en vergeefse poging om net te doen alsof het vervoer van goederen maakbaar is. Het is heel volwassen, waarschijnlijk van de ambtenaren op IenW, om niet langer over modal shift te spreken maar het te omschrijven als ‘het inzetten van de juiste modaliteit op de juiste plaats en tijd’. De ene holle frase vervangt de andere. Tenzij die briljante zet slaagt om van de problemen met de asielzoekersopvang een heuse crisis te maken zodat het parlement niks meer te vertellen heeft. Dát is een handig foefje. Het dreigende verkeersinfarct van Nederland is toch eigenlijk ook een crisis. Hebben we die erkenning eenmaal, dan wordt vervoer maakbaar en over water gewoon verplicht gesteld. Ik zie de stapels casco’s al binnenkomen. Er is immers ruimte genoeg op de vaarweg; de binnenvaart vervoert toch wel. Met een ‘t’, zoals het hoort. Michel Gonlag
