2 4 juni
2 4 juni 2024 Duurdere brandstof wordt gecompenseerd met extra subsidie via Klimaatfonds De binnenvaart gaat ook onder het Europees emissiehandelsysteem ETS2 vallen, zo heeft het kabinet besloten. Ter compensatie van de hogere brandstofprijzen komt er 165 miljoen euro extra beschikbaar via het Klimaatfonds. Dat was een van de onderwerpen die aan bod kwamen tijdens de drukbezochte bijeenkomst ‘Op koers naar een duurzame binnenvaart’, die IN-CITE/ EICB op donderdag 30 mei organiseerde tijdens Maritime Industry. Centraal stond de weg naar een zero emissie sector, met aandacht voor onder andere elektrisch varen, waterstof en biobrandstoffen. Via het emissiehandelsysteem moeten bedrijven rechten kopen om hun CO 2 -uitstoot te compenseren. Het is in eerste instantie opgezet voor de grote industrie. De Europese richtlijn is vorig jaar uitgebreid naar andere sectoren, waaronder het wegvervoer. Lidstaten hebben de mogelijkheid om deze ETS2 via een zogeheten opt-in ook voor andere sectoren te laten gelden. Nederland heeft voor de hele mobiliteitssector gekozen; dus ook de binnenvaart en de recreatievaart. Op het besluit tot wijziging van ETS2 kan tot 18 juni via internet commentaar worden geleverd. De veiling van de emissierechten gaat naar verwachting in 2027 van start. Brandstofleveranciers moeten die betalen. Zij zullen de kosten doorberekenen in de prijs van de brandstoffen. In 2023 is de verwachte prijs per emissierecht 48 euro per ton CO 2 -uitstoot. Omgerekend betekent dat een verhoging van 130 euro per kuub gasolie. Druk van buitenaf De binnenvaart gaat steeds meer druk van buitenaf voelen om te voldoen aan de eisen voor klimaat en luchtkwaliteit, waarschuwde IN-CITE- en EICBdirecteur Khalid Tachi. Door wetgeving die direct betrekking heeft op de sector, maar ook door wetgeving die partijen rond de binnenvaart raakt – met name de brandstofleveranciers. Maar ook verladers zullen eisen stellen; zij moeten door de nieuwe CSRD-richtlijn laten zien wat ze doen om hun CO 2 -footprint te verlagen. Ook de logistiek speelt daarbij mee. Naast ETS2 is er ook nog de RED III-richtlijn voor hernieuwbare energie. Het kabinet heeft besloten om aan de olie- en bunkerbedrijven een CO 2 -reductie te verplichten. Die gaat vanaf 2026 stapsgewijs naar 14,5 procent op 1 januari 2030. Dat gaat vooral gebeuren door hernieuwbare brandstoffen toe te voegen aan de gasolie: FAME en HVO. Normeren en stimuleren De achterliggende gedachte is dat een stijgende prijs van fossiele brandstoffen ervoor zorgt dat alternatieve, schonere oplossingen gunstiger worden, vertelde Jeroen Meijerink. Hij is sinds september vo- Modal shift vraagt ook andere manier van denken en handelen Vervolg van pagina 1 Per verplaatste container op een binnenvaartschip of goederentrein ontvangen ondernemers een bedrag van maximaal 20 euro. Ondanks deze maatregel blijkt uit cijfers van Europees bureau voor statistiek Eurostat dat de Modal Shift in Nederland nauwelijks vaart maakt.” Volgens Eurostat is het aandeel van het wegvervoer in Nederland in de periode 2012-2021 toegenomen, afgemeten naar de vervoersprestatie in miljoenen tonkilometers, van 46,8 naar 51,7 procent. Tegenover die stijging van 4,9 procentpunt staat een daling van het aandeel van de binnenvaart met 5,2 procentpunt: van 47,1 naar 41,9 procent. Per saldo verloor de binnenvaart ook aan het spoor 0,3 procentpunt. Volgens ABN AMRO moet anders worden gedacht en gehandeld in de transportsector: “Een mogelijke oplossing voor bedrijven die de voorkeur geven aan directe wegverbindingen zijn de zogenoemde Corridors. Dit zijn vaste lijndiensten van binnenvaartschepen tussen bijvoorbeeld de Rotterdamse haven en de binnenlandse terminals. Door gebruik te maken van deze diensten is de planning minder intensief. Ook maken Corridors het makkelijker om lading te bundelen. Dit vermindert de transportkosten en de CO 2 -uitstoot per vervoerseenheid.” Achterstallig onderhoud Voor de daling van het binnenvaartaandeel ziet ABN AMRO een aantal oorzaken. De toestand van de vaarwegen werd al benoemd. Het achterstallig onderhoud van de infrastructuur heeft tot gevolg dat het oponthoud in de binnenvaart ruim verviervoudigd is ten opzichte van 2016, aldus de bankeconomen. Veel sluizen en bruggen naderen het einde van hun technische levensduur. Storingen zorgen Er moet meer in vaarwegen worden geïnvesteerd volgens ABN AMRO. De voorgenomen verruiming van de Kreekraksluizen werd in 2023 juist uitgesteld. (foto Tekst & Toebehoren) voor stremmingen en vertragingen. Dat kost de sector en klanten tijd en geld. Het is ook slecht voor de betrouwbaarheid van het vervoer over water. Ook de waterstanden van rivieren zitten de binnenvaart dwars. Als gevolg van de klimaatverandering wisselen langere periodes van laag- en hoogwaterstand elkaar af. “Zo is in de afgelopen jaren de binnenvaart ernstig beperkt door perioden van droogte. (…) Om dezelfde hoeveelheid goederen te vervoeren bij hoog- of laagwater is meer varen of omvaren noodzakelijk.” Een andere oorzaak die de onder zoekers noemen, is het personeelstekort: “De traditionele overdracht van het beroep schipper van vader op zoon is al een ruime tijd niet meer het geval. Langdurig op het water werken en eventueel wonen op een boot is niet meer aantrekkelijk.” Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek werken momenteel circa 19.000 mensen in de binnen vaart. Om de Europese doelstelling van een toename van 25 procent goederenvolume voor de binnenvaart tot 2030 te behalen, zijn volgens berekeningen van Wereld van de Binnenvaart 20.000 nieuwe medewerkers nodig. Parttime banen Het rapport presenteert ook ideeën om het tekort aan personeel aan te pakken. “Het beroep zou aantrekkelijk gemaakt kunnen worden door parttime vacatures aan te bieden of door meer afwisseling van diensten voor het personeel. Jongeren eisen tegenwoordig een betere balans tussen werk en privé. Transportactiviteiten zouden alleen doordeweeks plaats kunnen vinden, zodat de schippers in het weekend thuis zijn.” Ook de genderkloof moet kleiner: “Slechts een klein gedeelte van de schippers is vrouw. Door het beroep aantrekkelijker te maken voor vrouwen wordt de kloof gedicht en kan het tekort aan personeel voor een gedeelte opgevuld worden.”
4 juni 2024 3 KNAAGDIER rig jaar senior beleidsmedewerker Duurzame Binnenvaart op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Volgens hem is iedereen het eens over het einddoel: dat de binnenvaart in 2050 nagenoeg emissieloos vaart. “Maar er zijn veel technische mogelijkheden waar we nu met elkaar een nieuwe fase ingaan en met elkaar moeten vaststellen hoe we daar komen. De rol die de overheid daarbij voor zichzelf weggelegd ziet, is sturen op basis van internationaal beprijzen, normeren en faciliteren. Dat HET EK VOETBAL KOMT ERAAN: STUUR EEN FOTO VAN UW ORANJE VERSIERDE SCHIP Op 14 juni start het EK Voetbal in Duitsland. Het toernooi begint al volop te leven. Heeft u uw schip (of bedrijf) oranje versierd, stuur daar dan een foto van naar redactie@binnenvaartkrant.nl. Wij publiceren ze allemaal op onze website, en een selectie komt ook in de krant. Wie is de grootste Oranjefan uit de binnenvaart, wie heeft de mooiste versiering? Om ervoor te zorgen dat voetballiefhebbers geen wedstrijd missen, zit in het midden van deze krant een handige, uitneembare poster met de poule-indeling, de wedstrijden en het speelschema. PS Natuurlijk zijn ook foto’s van Belgen, Duitsers, Zwitsers, Oostenrijkers en Fransen van harte welkom. En we snappen het helemaal als daar niets oranjes op te zien is. VANAF 1 JULI GELDT VOOR TANKVAART EEN NIEUWE LOSVERKLARING Op 1 juli wordt in het Rijnstroomgebied een nieuwe losverklaring voor de tankvaart van kracht. De losverklaring is aangepast en houdt nu ook rekening met het ontgassen en wassen tijdens de vaart. De Centrale Commissie voor de Rijnvaart wees er eind mei op dat vanaf 1 juli het gebruik van de nieuwe losverklaring (versie 2024) verplicht is. De nieuwe versie vervangt de oude losverklaring voor de tankvaart uit 2017. Die mag vanaf 1 juli niet meer worden gebruikt, stelt de CCR. In de losverklaring moet worden ingevuld dat afval van de lading (deel B) overeenkomstig de voorgeschreven losprocedure is verwijderd. De losverklaring vormt voor de betrokken partijen het bewijs dat de verplichtingen zijn nagekomen en het afval volgens de regels is afgegeven. De nieuwe losverklaring hangt samen met het aanstaande verbod op varend ontgassen, in de vorm van een aanpassing van het scheepsafvalstoffenverdrag CDNI. De eerste fase van dat verbod gaat in op 1 oktober 2024. In Nederland is dat al per 1 juli. Als gevolg van de wijziging van de losverklaring moet ook de Uitvoeringsregeling van het CDNI op enkele plaatsen aangepast worden. Verder zijn de aanwijzingen voor het invullen van de losverklaring herzien. Jeroen Meijerink (links), ‘de man van 165 miljoen’ en Khalid Tachi tijdens de INCITE-bijeenkomst. (foto Tekst & Toebehoren) geldt niet alleen voor de binnenvaart maar voor alle mobiliteitssectoren, en eigenlijk ook voor de industrie.” Dus aan de ene kant normering en reductie van de uitstoot en aan de andere kant stimuleren en ondersteunen door subsidies. Vandaar ook de compensatie voor de financiële gevolgen van ETS2 en RED III. Op basis van een impactanalyse van het EICB, uitgevoerd door Khalid Tachi en Martin Quispel, besloot minister Jetten van Klimaat om 165 miljoen extra beschikbaar te stellen voor de verduurzaming van de binnenvaart. De Europese Commissie moet nog wel akkoord gaan met de beslissing van het kabinet om ETS2 voor alle vervoer te laten gelden. Ook de Tweede Kamer heeft nog een stem in het voorstel. Dat wordt deze maand in Den Haag behandeld. “Die additionele 165 miljoen in het Klimaatfonds is bedoeld om ondernemers in de binnenvaart extra te ondersteunen”, zei Meijerink, die door dagvoorzitter Daisy Rycquart gekscherend de ‘man van 165 miljoen’ werd genoemd. “Dat komt bovenop de 75 miljoen die reeds is gereserveerd in het Klimaatfonds.” Dat geld is specifiek bestemd voor schepen die op waterstof gaan varen. FAME Michel Voorwinde van brancheorganisatie BOVAG Energiesystemen en Revisiebedrijven maakt zich zorgen over het lage tempo waarin de uitstoot van de binnenvaart afneemt. Hij wees op de ambities uit de in 2019 afgesproken Green Deal voor Binnenvaart, Zeevaart en Havens. “Daarin staat een reductie van 40 tot 50 procent ten opzichte van 2015. Op dit moment hebben we 8 procent gehaald. Daar hebben we negen jaar over gedaan. Dat zou betekenen dat we 32 procent moeten gaan reduceren in minder dan zes jaar tijd. Ik zie geen verschrikte gezichten in de zaal, maar ik word daar erg ongeduldig van. Ik denk dat het bijna onhaalbaar is, als we op deze manier doorgaan.” De 14,5 procent CO 2 -reductie die brandstofleveranciers via RED III moeten bewerkstelligen, helpt een stuk, denkt Voorwinde. “Maar ook dan wordt het niet makkelijk.” Hij wees op het gevaar dat de binnenvaart het verliest van het wegvervoer. “Want we zien dat het vrachtverkeer wél enorme stappen maakt. In 2030 mogen de motoren in vrachtwagens die vanaf dan verkocht worden geen emissies meer hebben. De modal shift die we zo graag willen vanuit de binnenvaart, komt daarmee in gevaar.” Voorwinde pleitte ervoor om het laaghangend fruit te plukken om op korte termijn de uitstoot sneller te verminderen: “Biodiesel. Dan zijn er twee smaken: HVO en FAME.” HVO is duurder en schaars – en dat zal de komende jaren nog erger worden als ook de luchtvaart voor HVO kiest. Daarom zet Voorwinde in op FAME. Eerst B7 (7 procent toevoeging), daarna B20 (20 procent). Die hernieuwbare diesel heeft in de binnenvaart een slecht imago door problemen met motoren en filters. Maar dat is volgens de BOVAG-branchemanager onterecht. Het draait er volgens hem vooral om dat de SCR-katalysator de FAME niet goed kan verwerken. Daar kan iets aan gedaan worden. Bijvoorbeeld door additieven in de brandstof. Eén pot nat Gelukkig weerlegt de onvolprezen Anton van Megen de conclusie van het TNO-rapport waarin beweerd wordt dat de binnenvaart 2 tot 3 keer meer vervuilt dan werd aangenomen. Als een meer voor de hele sector representatieve groep schepen was onderzocht, zou juist zijn gebleken dat de binnenvaart nog schoner is dan we al dachten. Op z’n best kun je uit dit rapport halen dat leegvaart of het vervoer van lege containers per ton/km vervuilender is dan het vervoer van lading. Dat had het 11-jarige dochtertje van mijn neef ook berekend zonder meten aan de pijp. Rekenen in tonkilometers betekent bij een leeg schip of lege container vermenigvuldigen met 0. Voordat TNO het telefoonnummer van mijn achternichtje wil, even het volgende: in Van Megens brief aan opdrachtgever Topsector Logistiek is tussen de regels door te lezen dat dit TNO-rapport doordrenkt is van een vooropgezet neersabelen van de binnenvaart. Dat kun je nauwelijks nieuws noemen. Dat doen onderzoekers nou eenmaal graag, want op de een of andere manier slaagt de binnenvaart er niet in met gelijke munt terug te betalen, dus dat is snel verdiend. Misschien was die wel erg onrepresentatieve groep schepen geen opzet, maar waren de onderzoekers heel gemakzuchtig of hebben ze geen idee hoe de binnenvaart werkt. Of beide. Als je aan de hand van Anton door het rapport bladert, lijkt het alsof vanuit een UFO leefvormen op de aarde zijn bestudeerd op basis van volkomen willekeurige metingen, vooral van aantallen. Veruit de belangrijkste diersoort op aarde is die van de insecten, aldus onze ET-vrienden. Het meest succesvolle zoogdier is een knaagdier, de bruine rat. Er is ook een akelig zoogdier dat andere soorten uitroeit en onvoorstelbaar vervuilend is, in feite niet in de natuur thuishoort, alleen maar schade toebrengt. Er moet vervolgonderzoek worden gedaan hoe dit exemplaar in hemelsnaam zo succesvol heeft kunnen zijn. Misschien komen we nog wel een keer terug als er nog wat over is van deze planeet. Omdat we de samenwerking met de knaagdieren zoeken, laten we die destructieve soort maar buiten beschouwing in ons rapport. Op zulke wezens zitten onze opdrachtgevers niet te wachten. Ergens kun je het buitenaardse wezens niet kwalijk nemen dat ze geen idee hebben dat mensen niet alleen maar de natuur verruïneren en elkaar uitmoorden. Mensen doen ook goeie dingen. Ze maken muziek, lekker eten en verreweg de meesten leven vreedzaam samen en zorgen goed voor elkaar. Zoals het gros van de binnenschepen met lading vaart en veilig vervoert zonder het milieu te verzieken. TNO had beter moeten weten. Natuurlijk is het geen knaagdier, maar het knaagt wel. Michel Gonlag
