2024-11 Maritime Industry

2 22 mei

2 22 mei 2024 Balkon beschermt Steyl straks tegen hoogwater Waterschap Limburg laat een zelfsluitende kering bouwen in de Maas. Die ‘Vlotterkering’ zal vanaf november de Maashoek in het dorp Steyl beschermen tegen hoogwater. DOOR NOUD VAN DER ZEE De nieuwe kering is dringend nodig, zo bleek na onderzoek. Steyl heeft een beschermd dorpsgezicht met een magnifiek uitzicht op de Maas en – andersom vanaf de Maas op Steyl. Een dijk of andere permanente beschermingsmaatregel zou dat uitzicht verstoren. De zelfsluitende kering doet dat straks alleen op momenten dat het echt nodig is: bij hoogwater. Het is een technisch hoogstandje van Waterschap Limburg en Dijkzone Alliantie, de aannemerscombinatie van Ploegam, Dura Vermeer en Hollandia Infra. De enig andere zelfsluitende kering in Nederland is gebouwd in het Utrechtse Spakenburg. Die is 0,70 meter hoog en dient als richtlijn voor de kering in Steyl. Die van Steyl kan maar liefst 3,50 meter water keren. Bij een normale waterstand van de Maas is de kering ingepast als een buitendijks ‘balkon’ en dient hij als openbare verblijfsruimte. Bij hoogwater komt het balkon, dat het water tegenhoudt, uit zichzelf omhoog. Dijkversterking Op een aantal plekken langs de Maas in Noord- en Midden-Limburg is geconstateerd dat de dijken niet sterk en hoog genoeg zijn om de steden en dorpen in de toekomst te beschermen tegen hoogwater. De Maashoek bij Steyl is een van die plekken. De dijkversterking bij het kloosterdorp is onderdeel van het landelijke hoogwaterbeschermingsprogramma. In de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken gaat 2.000 kilometer rivierdijk tot 2050 op de schop. Waterschap Limburg is dijkbeheerder langs de Maas in Limburg en heeft de taak ze op te waarderen naar de nieuwe wettelijke norm, die in 2017 is opgesteld. Over 25 jaar moeten alle rivierdijken aan die norm voldoen. “Wij hogen de dijken gefaseerd en veilig op”, begint Jasper van de Hoef, projectmanager bij Waterschap Limburg. Zwakke schakel “Het dijkvak Steyl-Maashoek is 245 meter lang en een zwakke schakel in het dijktraject dat dringend aangepakt moet worden. In 2003 is tijdens hoogwater al eens een doorgang in de waterkering bezweken die tijdelijk was dichtgezet met schotten. Daardoor kwam Steyl-Maashoek onder water te staan. Bij een volgend hoogwater in 2011 werden zand meevoerende wellen geconstateerd, doordat er veel water onder de kering doorliep. Als gevolg daarvan stelde het waterschap een calamiteitenplan op.” Dat werd bij het hoogwater van 2021 voor het eerst uitgevoerd. Van de Hoef: “We hebben in Steyl het plein onder water gezet om tegendruk te geven. Ook hebben we het verbeteren van de dijken in twee tijdvakken opgedeeld. Het eerste tot 2030 en het volgende tot 2050. In de periode tot 2030 pakken we de meest urgente projecten aan. Dat zijn er achttien. Na 2030 komt het resterende gedeelte aan de beurt.” Het dijkversterkingsproject bij Steyl begon met een verkenning, planstudie en beoordeling van de verschillende alternatieven. “Uiteindelijk is ervoor Gebundelde volumes moeten zorgen voor vlottere afhandeling op terminals Vervolg van pagina 1 “Een aantrekkelijker binnenvaartaanbod draagt bij aan een modal shift van wegvervoer naar binnenvaart”, aldus de samenwerkende overheden. “Lantis, de bouwheer van de Oosterweelwerken, zet volop zijn schouders onder deze maatregel die past binnen de ‘Minder Hinder-campagne’ om de files op de Antwerpse Ring terug te dringen.” Bundelen van containers De deelnemende terminals zullen regelmatige binnenvaartdiensten opzetten tussen deepsea terminals en meerdere inland terminals die in eenzelfde corridor liggen. In elke samenwerking worden kleinere volumes samengebracht op één centrale plaats om de containers te kunnen bundelen van en naar Port of Antwerp-Bruges. Met Terminal Logistiek Centrum Gorinchem zal een shuttle varen tussen de terminals in Waalwijk, Veghel, Oss, Tilburg, Ridderkerk, Duisburg en Emmerich en de haven van Antwerpen. Als hub fungeert Logistiek Centrum Gorinchem (LCG). Voor Flanders Container Corridor werken Stukwerkers en Danser Benelux samen om de containerstromen in en rond de regio Gent te bundelen. Zo moet voldoende volume ontstaan voor meerdere dagelijkse afvaarten van en naar de haven van Antwerpen. “Deze nieuwe projecten komen bovenop de eerder geselecteerde projecten van 2022”, zegt minister Lydia Peeters. “In het kader van dit programma zullen de projectpartners meer dan 3,5 miljoen euro vrijmaken om de modal shift van het wegvervoer naar de binnenvaart extra te stimuleren, het aanbod te verhogen en de betrouwbaarheid van de containerbinnenvaart te verbeteren.” “Deze samenwerking moet leiden tot een betere werking van de integrale logistieke keten van en naar de Vlaamse zeehavens. We geven het transport tussen onze Vlaamse zeehavens en inland terminals een boost en creëren efficiëntiewinsten voor bedrijven. Tegen 2030 is het de ambitie om het aandeel van de containerbinnenvaart van en naar de Antwerpse haven te verhogen tot 42 procent.” De subsidie moet helpen de binnenvaart aantrekkelijker te maken en zodoende bij te dragen aan een modal shift van containers van de weg naar het water. (foto Port of Antwerp-Bruges) Vlottere afhandeling Bestuursvoorzitter Annick De Ridder van Port of Antwerp- Bruges wijst erop dat de Antwerpse haven er zelf ook belang bij heeft: “Om de betrouwbaarheid en de efficiëntie van de containerbinnenvaart in onze haven nog te verbeteren, stimuleren we samenwerking op belangrijke vaarroutes. Zo zorgen we voor gebundelde volumes en krijgen we een vlottere afhandeling aan de containerterminals. Dit verhoogt de aantrekkelijkheid van de binnenvaart voor containervervoer. Deze twee projecten zijn hiervan een schoolvoorbeeld.” CEO Daan Schalck van North Sea Port zegt: “Nu al gaat 60 procent van het vervoer van goederen vanuit onze haven naar het achterland via de binnenvaart. Als North Sea Port zetten we immers actief in op de modal shift richting duurzaam transport via de binnenvaart. Ons havengebied mag dan wel op het kruispunt van de Europese binnenwateren liggen en deel uitmaken van een aantal Europese vervoerscorridors. Het is echter door samenwerking dat we deze shift kunnen realiseren. En daar draagt deze subsidie toe bij.”

22 mei 2024 3 ECHTERNACHAKKOORD gekozen om het huidige tracé iets in te korten. Een knik werd eruit gehaald en een lang recht stuk kwam ervoor in de plaats. Daarbij waren we uitgekomen bij een zelfsluitende kering.” BINNENVAART ÉÉN KEER GENOEMD IN AKKOORD De binnenvaart komt er bekaaid vanaf in het op 16 mei gepresenteerde Hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB. De branche wordt welgeteld één keer genoemd, als het gaat over klimaatverandering: “Rivieren zijn van groot belang voor Nederland, voor goederenvervoer per binnenvaart, maar ook voor de zoetwaterbeschikbaarheid, waterberging, natuur en recreatie. Het programma Ruimte voor de Rivier wordt geactualiseerd, rivieren blijven bevaarbaar en krijgen meer ruimte.” Over infrastructuur schrijven de partijen: “Doel is instandhouding van de minimaal benodigde basiskwaliteit van de bestaande weg-, waterweg- en OV-infrastructuur.” Wel willen ze werk maken van enkele projecten die door het huidige kabinet zijn uitgesteld wegens stikstofproblemen: verruiming van de Volkerak- en de Kreekraksluizen, de vaarweg IJsselmeer – Meppel en de bevaarbaarheid van de IJssel. VLAANDEREN MAAKT TEMPO MET VERVANGEN VAN ZEVENTIEN BRUGGEN Voor het vervangen van zeventien beweegbare bruggen stelt de Vlaamse regering 165 miljoen euro beschikbaar. De betreffende bruggen liggen verspreid over Vlaanderen en worden allemaal beheerd door De Vlaamse Waterweg. Het gaat onder meer om bruggen over de Dender en het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. Ze moeten allemaal in 2030 vervangen zijn en worden meteen geschikt gemaakt voor bediening op afstand. Het geld gaat naar het programma Over- Bruggen, dat in het leven is geroepen om vaste en beweegbare bruggen in Vlaanderen versneld te renoveren, vernieuwen of moderniseren. De Vlaamse minister Lydia Vlotterkering Om een zelfsluitende waterkering toepasbaar te maken voor Steyl was een enorme schaalsprong nodig. Als opdrachtgever ging Waterschap Limburg via een marktconsultatie te rade bij aannemers. Daarna volgden een programma van eisen en de uiteindelijke aanbesteding. Drie bedrijvencombinaties kregen de ruimte om zelf een oplossing en ontwerp aan te dragen. Dijkzone Alliantie, het samenwerkingsverband van Ploegam, Dura Vermeer en Hollandia Infra, kwam met een horizontaal liggende, scharnierende en drijvende Vlotterkering als beste uit de bus. Het concept daarvan is bedacht door Peeters van Mobiliteit en Openbare Werken zei: “Onze infrastructuur moet efficiënt en optimaal beheerd en onderhouden worden. De erfenis uit het verleden is er een met een grote achterstand en kunstwerken die zich in slechte staat bevinden.” Door de bruggen in serie te ontwerpen en bouwen is de verwachting dat op kosten kan worden bespaard. De Vlaamse Waterweg wil samen met De Werkvennootschap (de Vlaamse organisatie die is opgericht om grote, complexe mobiliteitsprojecten te ondersteunen) één aannemer aanstellen. Die moet voldoende capaciteit hebben om al de zeventien bruggen te bouwen en vervolgens ook te onderhouden. Om het uitzicht op de Maas te behouden, is gekozen voor een Vlotterkering, die alleen omhoog komt als het nodig is. (foto Noud van der Zee) Gerard Jansen en Jan Vermond uit Zuid- Holland. Zij wonnen er in 2007 een Europese prijsvraag van Hoogheemraadschap van Delfland mee. De vaste kering bestaat uit gekoppelde en scharnierende kleppen, die voorzien zijn van een drijflichaam, dat bovenin een betonnen bak hangt. Bij hoogwater loopt de bak vol met water en dan scharniert de klep zich volledig automatisch naar de kerende hoogte van 3,50 meter. Het werkt hetzelfde als een vlotter in de wc. Dijkzone Alliantie heeft het concept van de Vlotterkering overgenomen. Het is voor het eerst dat het op deze schaal toegepast wordt. “De kering bestaat uit twaalf klepdelen over een lengte van 134 meter, die aan weerszijden zijn afgesloten met een poort. De klepdelen zijn flexibel met elkaar verbonden en moeten tot op de centimeter nauwkeurig en gelijktijdig bewegen. De afsluiting vindt plaats met rubberen afdichtingen”, vertelt Jasper van de Hoef. De vereiste betrouwbaarheid voor het sluiten van de klepkering is zeer hoog. “De zelfsluitende kering mag slechts één keer in de 100.000 jaar falen door niet te sluiten. Techniek en ruimtelijke kwaliteit komen samen in dit bijzondere project. De kering fungeert als een buitendijkse vlonder.” “Bij de kering wordt extra verblijfsruimte gecreëerd aan de Maas. Het buitendijkse ‘balkon’, dat zo ontstaat, wordt een mooie plek om straks te wandelen. Mensen kunnen dan genieten van het uitzicht over de Maas.” Damwand De werkzaamheden startten vorig jaar met het aanbrengen van een damwandscherm, vertelt Van de Hoef. “Eerst werd de oude kering gesloopt. Dat kon veilig gebeuren achter die damwand.” “De damwand heeft straks nog een functie. Hij fungeert vanaf 2025 als ‘kwelscherm’ en stabiliteitsscherm. Wanneer de kering bijna klaar is, wordt de damwand deels afgebroken tot op de vastgestelde hoogte en dan verbonden met de bakconstructie.” “Tijdens de bouwvak van dit jaar worden de kleppen erin gehangen. Als dat succesvol verlopen is, kan de aannemer de kering afmonteren.” “De constructie is dan klaar. Het ligt in de planning om de kering gereed te hebben voor 1 november, als het hoogwaterseizoen begint. Dit najaar pakken we de herinrichting van het plein nog aan.” Eén pot nat Gisteren werd zoals elke dinsdag na Pinksteren in Luxemburg de Processie van Echternach gehouden, een oudkatholiek gebruik. Een grote groep mensen loopt over de brug over de rivier de Sûre om de overgang van heidendom naar christendom te symboliseren. Dat doen ze door drie stappen vooruit te doen en dan twee stappen achteruit. Dat schiet natuurlijk niet op en dus is de uitdrukking ‘Processie van Echternach’ populair als een proces stroperig langzaam gaat. Het had zomaar de naam kunnen zijn van het hoofdlijnenakkoord. Met de nadruk op twee stapjes terug, nota bene op het moment dat er een sprintje moet worden getrokken. Maar goed, we moeten het doen met twee stappen terug. Twee stappen terug met rake klappen voor klimaat en natuur. Dit is niet de plaats om een lans te breken voor de vluchtelingen die zich tot het steenrijke Nederland wenden voor een beetje hulp en veiligheid, maar zij vangen natuurlijk direct de hardste klappen op, want dit nieuwe ‘kabinet’ moet kennelijk behalve tegen windmolens vooral tegen weerloze arme donders vechten. Cynisch gezien en in theorie spint de binnenvaart garen bij de voornemens van deze onnatuurlijk rechtse coalitie. Als je je niks meer aantrekt van stikstofoverlast, kun je naar hartenlust bouwen aan huizen en infrastructuur, wat de zand- en grindvaart ten goede kan komen. Om nog maar niet te spreken van de veevoeders die in grote hoeveelheden moeten worden aangevoerd om de veestapel intact te houden. Of dit ‘lukt’ is nog maar de vraag. Als je verkiezingsbeloften onverkort opneemt in een regeerakkoord zijn ze niet ineens de nieuwe werkelijkheid. Er waren (genoeg, ook juridische) redenen om het bouwen af te remmen en die veestapel te verkleinen. Zeer waarschijnlijk zijn dit loze beloften (en voor velen, zeker voor de dieren, onnodige bedreigingen). Het kwartet coalitiepartners haalt wat beroepsgroepen door elkaar. Zo moeten de (cruciale?) vissers een goed belegde boterham verdienen en staat de boer aan het roer. “Boeren zijn de professionals waar het kennis van de natuur aangaat.” Wij van WC-Eend bevelen WC-Eend aan. Indirect wordt de binnenvaart genoemd in het akkoord. Rivieren zijn belangrijk, ze moeten bevaarbaar blijven. Dat zullen ze in Brussel er wel door krijgen. Meer mogen we op dit moment niet verwachten van dit nieuwe kabinet. In Echternach zijn ze er inmiddels achter dat die Processie leidt tot chaos en stapten ze al in 1947 af van dat heen en weer stappen. Ze dansen nu alleen nog voorwaarts en houden elkaar vast via witte zakdoekjes. Het zal nog wel even duren voor in Nederland de achteruitgang plaatsmaakt voor witte zakdoekjes. Michel Gonlag