2023-26 Kerst

Kerst

Kerst 62 19 december 2023 Dankjewel voor het vertrouwen in het afgelopen jaar. ALUMINIUM EN RVS ELEKTRA Ook in 2024 willen wij u van dienst zijn met onze service. KWALITEIT LEVERBETROUWBAARHEID FULL SERVICE Fijne Kerstdagen en een voorspoedig 2024! Nu met: • Navigatiemiddelen • Communicatiemiddelen • Bekabeling • Verlichting • Camera’s Feestelijke Kerstdagen en een gesmeerd Nieuwjaar BEERENS BV Beatrixhaven 19 4251 NK Werkendam John van Maastricht +31(0)183-508950 verkoop@beerensbv.nl WWW.BEERENSBV.NL /Beerensbvwerkendam /company/beerensbv /beerens_bv Teus Vlot Diesel Marine Baanhoek 182b 3361 GN - Sliedrecht vacatures@teusvlot.nl - 0184 49 38 88 www.teusvlot.nl

19 december 2023 Kerst 63 Ongewoon geschiedenisboek zet Maas in een nieuw daglicht De Maas, van rivier naar systeem van schrijver Rouke van der Hoek uit Meerssen is een geschiedenisboek. Een ongewoon geschiedenisboek, want het is geschreven vanuit de invalshoek ‘water’. DOOR NOUD VAN DER ZEE Van der Hoek behandelt de geschiedenis van de Maas en aanverwante waterwegen in Limburg, Noord-Brabant en Vlaanderen. “De Maas was oorspronkelijk een rivier die vrij uitstroomde, die soms goed bevaarbaar was en soms slecht. Vanaf Venlo was het stroomopwaarts al moeilijk varen op de Maas. Maar toch was de Maas in de middeleeuwen onderdeel van belangrijke handelsroutes. Men vervoerde bijvoorbeeld Naamse blauwe hardsteen naar het noorden en schippers namen op de terugweg vaatjes haring uit Zuid-Zweden mee.” Verzanden De klad kwam erin tijdens de Tachtigjarige Oorlog. “Aan de ene kant van de Maas zaten de Spanjaarden en aan de andere kant de Staatse troepen. Vervolgens traden allerlei staatkundige versnipperingen op. Er ontstonden ministaatjes, die geen belang hadden bij de Maasvaart. En die hun plekje aan de Maas misbruikten om via tol ‘de kip van de gouden eieren af te helpen’. Daarbij kwam ook nog dat de Maas ging verzanden, als gevolg van de kleine ijstijd (1650- 1850), een periode waarin in de winter minder regen viel in het Maasdal. Vanaf 1700 stuitten de schepen in Zuid-Limburg in toenemende mate op grindbanken en eilandjes in de vaargeul van de Maas.” Er was behoefte om het goederenvervoer over de Maas te faciliteren. Maar tot 1850 waren er niet veel mogelijkheden om iets aan de rivier te doen. De techniek was er nog niet. Men heeft daarvoor naar een alternatief gezocht. Dat leidde tot gekanaliseerde verbinding tussen Luik en Den Bosch: de Zuid- Willemsvaart. Bij de hoofdstad van Noord-Brabant was de Maas wel goed bevaarbaar. Met de Belgische afscheiding in 1830 werden de zuiderburen medegebruiker van de Zuid-Willemsvaart. Dat heeft ertoe geleid dat de vaarweg een tijdlang moeilijk te Vervoer over water houdt volgens Rouke van der hoek een grote prioriteit. “De regering wil het vervoer over water blijven stimuleren. Het is efficiënter dan vervoer over wegen.” (foto Traveller70 / AdobeStock) gebruiken was. Beide landen zaten elkaar dwars met importheffingen en douaneperikelen. Kanalisatie België groef vanaf de Zuid-Willemsvaart nieuwe kanalen, waaronder het Kempisch kanaal van Lozen naar Antwerpen. Het gevolg was een netwerk van kanalen, die allemaal gevuld moesten worden met Maaswater. Dat gebeurde bij Maastricht. Daar kwam nog een probleem bij: België wilde de Kempen irrigeren met (Maas)water: dat leidde tot minder water in de rivier zelf en dus ook een slechtere bevaarbaarheid. Tot het begin van de vorige eeuw bleef de Zuid-Willemsvaart zodoende de belangrijkste vervoersas in Zuid- Nederland. Intussen werden er ook nog kanalen van afgeleid, zoals de Brabantse kanalen en de Peelkanalen. Pas begin 20e eeuw kwam de Maas zelf weer in beeld. Van der Hoek: “In 1914 kwam ir. Cornelis Lely met het plan van de Maaskanalisatie. Een en ander hield direct verband met de ontwikkeling van de kolenmijnen in Zuid-Limburg. Lely zelf had daar de hand in; hij heeft de oprichting van de Staatsmijnen mogelijk gemaakt en ook de concessies verleend voor de particuliere mijnen. Om die mijnen bereikbaar te maken, moest de Maas bevaarbaar gemaakt De bouw van de Sluis Maasbracht in het Julianakanaal, omstreeks 1932. (bron: archief Noud van der Zee) worden en is de Maas via het Maas-Waalkanaal met de Waal verbonden.” Nederland groef in de 30’er jaren het Julianakanaal van Maasbracht naar Maastricht. Als antwoord daarop legde België het Albertkanaal aan, tussen Antwerpen en Luik. De concurrentie tussen de havens van Antwerpen en Rotterdam speelde daarbij een grote rol. Bij het vastleggen van de geschiedenis van de Maas en haar kanalen keek Van der Hoek, die voor zijn pensionering bij de projectorganisatie Maaswerken van Rijkswaterstaat werkte, naar de factoren die een rol hebben gespeeld bij de uitbouw van het kanalensysteem: de ontwikkeling van handel en industrie, scheepvaart en techniek. Ook de politiek en maatschappelijke opvattingen komen in het boek aan de orde. De Maas kreeg in de loop der tijden meerdere functies. Behalve als transportroute ging men de rivier ook gebruiken om drinkwater te winnen, om kernen elektriciteitscentrales te koelen, reststromen te lozen en energie op te wekken. De recreatie eiste ook een steeds groter deel van de Maas op. Door de behoefte om steeds meer goederen over de Maas te vervoeren had men grotere schepen nodig en de vervoersweg werd aangepast met nieuwe, grotere sluizen. En om de bevolking tegen overstromingen te beschermen, kreeg de Maas een nieuwe monding (de Bergse Maas) en steeds meer dijken langs de oevers. Ook werd het rivierbed verruimd. Complex systeem “Het is een complex systeem, dat continu onderhouden moet worden. Een ingreep op een van de functies van de Maas kan gevolgen hebben voor andere delen van de rivier of voor de verschillende functies.” Van der Hoek verwacht dat Nederland nog niet klaar is met het veilig maken van de Maas. Het was in juli 2021 kantje boordje met het plotselinge hoogwater. “Er is nog een ander probleem: verdroging. De zomer van 2022 was een van de droogste zomers ooit. Droogte wil zeggen: lage afvoeren, lagere waterstanden en dalende niveaus van het grondwater. Met dat gegeven wordt het moeilijk om alle functies van de Maas te bedienen.” Hij denkt dat vervoer over water een grote prioriteit houdt. “De regering wil het vervoer over water blijven stimuleren. Het is efficiënter dan vervoer over wegen.” De Maas, van rivier naar systeem kost 34,90 euro en is verkrijgbaar op www.ticshop.nl en te bestellen bij de auteur: r.vdhoek@planet.nl.