2 2 augustus
2 2 augustus 2022 Overslag Rotterdam: klein plusje in onzekere wereld Ondanks de onzekere geopolitieke situatie en de negatieve invloed daarvan op de wereldhandel was de overslag in Rotterdam in de eerste helft van dit jaar een fractie hoger dan in 2021. De goederenoverslag in de Rotterdamse haven kwam 0,8 procent hoger uit: 233,5 miljoen ton. Bij veel goederensegmenten zorgde de oorlog in Oekraïne voor forse veranderingen. Zo steeg de aanvoer van zowel LNG als kolen zeer sterk, als alternatief voor de verminderde Europese import van Russisch gas per pijpleiding. De overslag van ruwe olie nam toe, terwijl die van olieproducten daalde. De containeroverslag daalde eveneens, en best fors. Vooruitlopend op de sancties op kolen en olie, zijn de afgelopen maanden minder Russische kolen, ruwe olie, olieproducten en LNG aangevoerd. Bedrijven mporteren deze steeds meer uit andere landen. De huidige geopolitieke situatie maakt Europa erg kwetsbaar “Europa leunt zwaar op Russische energie”, zei Allard Castelein, CEO van Havenbedrijf Rotterdam bij de presentatie van de halfjaarcijfers. “De huidige geopolitieke situatie maakt Europa erg kwetsbaar. Beschikbaarheid van energie en grondstoffen tegen redelijke prijzen is geen gegeven.” Zorgen Positieve ontwikkelingen ziet hij echter ook: “Dat de afgelopen maanden concrete stappen zijn gezet op het gebied van het verduurzamen van onze energie voorziening én het vergroten van de energie-onafhankelijkheid, met name door investerings beslissingen voor de bouw van een grote bio raffinaderij en Europa’s grootste groene-waterstoffabriek. Het bedrijfsleven heeft zich het afgelopen halfjaar gecommitteerd aan 3 miljard euro aan investeringen in de energietransitie.” Stikstof blijft een bron van zorgen, vertelde Castelein. “Verschillende grote projecten, waaronder CO 2 -opvang en -opslagproject Porthos, vertragen of lopen het risico daarop door onzekerheid en gebrek aan stikstofruimte.” Hij hekelde dat er drie jaar na de uitspraak van de Raad van State nog steeds onzekerheid bestaat rondom regels zoals de ‘bouwvrijstelling’ en er een gebrek aan stikstofruimte is. Dat kan de energietransitie belemmeren, terwijl dat vaak niet alleen tot minder CO 2 -uitstoot leidt maar ook tot minder stikstof en andere emissies. Kolen Droog massagoed nam in het eerste halfjaar toe met 4,4 procent. De aanvoer van cokeskolen voor de staalindustrie bleef op niveau. De overslag van kolen voor elektriciteitscentrales nam fors toe. Kolen zijn momenteel goedkoper dan aardgas en maken Europa minder afhankelijk van het Russisch aardgas. Dit verklaart de toename van de kolenoverslag met bijna 30 procent. Bijna evenveel als die van overig droog massagoed. Vlaanderen subsidieert nieuwe shuttles jaarlijks met ruim 2,5 miljoen euro om containers naar water te halen Met ruim 2,5 miljoen euro subsidie per jaar steunt de Vlaamse regering vijf binnenvaartprojecten, zo is eind juli bekendgemaakt. Die moeten het intermodaal aanbod van en naar de Vlaamse zeehavens verbeteren via nieuwe corridorshuttles en zo meer containers van de weg naar het water halen. Het geld is afkomstig uit het Impulsprogramma Binnenvaart. Dat moet meer vervoer over water opleveren en zo de bereikbaarheid van de Vlaamse havens verbeteren en de druk op het wegennet verlichten. Voor het programma werken het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), Port of Antwerp-Bruges, North Sea Port en beheersmaatschappij Lantis (Leefbaar Antwerpen door Innovatie en Samenwerking) samen. Het Impulsprogramma levert tijdelijke ondersteuning aan de binnenvaart. Inland terminals, barge operators en andere intermodale partijen konden begin dit jaar samenwerkingsprojecten (‘corridor-shuttles’ en ‘terminal-hub shuttles’) aanmelden voor vaarroutes van en naar Port of Antwerp-Bruges. Lading bundelen Het gaat specifiek om containervervoer. De bedoeling is om de afhandeling van de containerbinnenvaart op de zeehaventerminals betrouwbaarder te maken en de wachttijden in de havens te verminderen. Een aantrekkelijker binnenvaartaanbod draagt bij aan een modal shift van wegvervoer naar binnenvaart, zo is de gedachte. Daarvoor zet men in op samenwerking tussen inlandterminals in het achterland. Door bundeling van ladingstromen zijn minder aanlopen nodig. Uit negen inzendingen zijn nu vijf projectvoorstellen voor nieuwe corridorshuttles geselecteerd. Voor het eerste jaar hebben de projectpartners in totaal maximaal 2.671.959,95 euro beschikbaar gemaakt. Het geldt gaat naar AnGeL (Antwerpen-Genk-Luik) via het Albertkanaal, de North Sea Port-shuttles van PSA en DP Word in de Gentse Kanaalzone, de Corridor Brussel- Zeekanaal van Brussel tot Willebroek en de Shuttle Maascorridor Nijmegen-Alblasserdam naar Zuid- Nederland. De deelnemende terminals zetten nieuwe binnenvaartdiensten op tussen de Antwerpse zeehaventerminals en inlandterminals. In elke samenwerking worden containers gebundeld op ‘corridorschepen’ die containers van meerdere terminals op de route verzamelen en op de zeeterminal afleveren. “De komende vier jaar maken we met dit programma jaarlijks meer dan 2,5 miljoen euro vrij om de modal shift van het wegvervoer naar de binnenvaart extra te stimuleren, het aanbod te verhogen en de betrouwbaarheid van de containerbinnenvaart te verbeteren”, zegt Lydia Peeters, de Vlaamse minister van Mobiliteit en Openbare Werken. Hoger aandeel “Deze samenwerking moet leiden tot een betere werking van de integrale logistieke keten van en naar de Vlaamse zeehavens. We geven het transport tussen onze Vlaamse zeehavens en inlandterminals een boost en creëren efficiëntiewinsten voor bedrijven. Tegen 2030 is het de ambitie om het aandeel van de containerbinnenvaart van en naar de Antwerpse haven te verhogen tot 42 procent.” Annick De Ridder, havenschepen van de Stad Antwerpen en voorzitter van de raad van bestuur van Port of Antwerp-Bruges, zegt: “Dit initiatief past volledig binnen ons doel om de betrouwbaarheid en de efficiëntie van de containerbinnenvaart in onze haven te verbeteren. Door samen te werken op belangrijke vaarroutes, bundelen we volumes en krijgen we een vlottere afhandeling aan de containerterminals. Dit verhoogt de aantrekkelijkheid van de binnenvaart voor containervervoer.” Daan Schalck, CEO North Sea Port: “North Sea Port gaat voor meer duurzaam en efficiënt transport. Nu al gaat in North Sea Port 58 procent van de maritieme stromen van en naar het hinterland via de binnenvaart. Onze ambitie om het transport van containers via binnenvaart nog verder te doen toenemen en meer regelmatige binnenvaartverbindingen te realiseren door de bundeling van goederenstromen en meer samenwerkingen, sluit mooi bij aan bij dit Impulsprogramma Binnenvaart.”
2 augustus 2022 3 ONDERSTEBOVEN Opvallend noemt Havenbedrijf Rotterdam dat. De verklaring ligt vooral in de hoge prijzen voor het verschepen van containers: lading die ook los vervoerd kan worden, zoals industriële mineralen en meststoffen, is daarom vaker op die manier getransporteerd. De import van staal en non-ferro metalen nam toe. In reactie op de Russische inval in Oekraïne schoten de staal en non-ferroprijzen omhoog. Al snel werden alternatieve aanbieders gevonden, vooral uit Azië. Daarnaast zorgen de hoge containertarieven ervoor dat meer lading als stukgoed wordt verscheept. Russische olie In het eerste halfjaar is 4,6 procent meer nat massagoed overgeslagen. De toename van ruwe olie (4,3 procent) werd vooral veroorzaakt door de doorvoer van Russische olie via Rotterdam naar met name India. Noordwest-Europese raffinaderijen schakelen over op niet-Russische olie, met als gevolg dat Russische olie naar andere markten gaat. De daling van de overslag van olieproducten van 9,4 procent is vooral het gevolg van de structurele afname van de aanvoer en wederuitvoer van stookolie. LNG kende een toename van 45,8 procent. Er is een zeer grote vraag naar LNG als LAGE WATERSTANDEN WORDEN STEEDS NIJPENDER Vervolg van pagina 1 dan wegens de lage waterstand. Er is onvoldoende diepgang over voor schepen, lichtte de vaarwegbeheerder de beslissing toe. De lage waterstand zorgt ook nog eens voor overbelasting van de assen aan de wielen waarop de sluisdeuren open en dicht rollen. Storing Tot overmaat van ramp was er dinsdagmiddag 26 juli ook nog een storing in Grave: door stenen konden de sluisdeuren niet open. Nadat Rijkswaterstaat duikers had ingezet om de obstakels te verwijderen, kon er al snel weer geschut worden. De wachttijden waren opgelopen tot meer dan zes uur – en die kwamen bovenop de extra tijd, kosten en gemiste omzet die het omvaren toch al kost. De waterstanden op de Rijn, de Maas en de IJssel zijn op dit moment lager dan normaal voor deze tijd van het jaar. Rond 5 augustus komt de afvoer bij Lobith naar verwachting beneden het niveau van 800 m 3 /s. Rijkswaterstaat houdt rekening met nog lagere afvoeren: rond 750 m 3 /s halverwege augustus. De Pegel bij Kaub spreekt ook boekdelen. Die gaf maandagochtend 1 augustus nog maar 65 aan. Vrijdag 5 augustus is hij verder gedaald, waarschijnlijk naar 50. Daarvan ondervindt de scheepvaart steeds meer hinder. Niet alleen doordat schepen minder lading kunnen meenemen, ook hebben Rijkswaterstaat en andere vaarwegbeheerders inmiddels maatregelen getroffen. Zoals oploop- en passeerverboden en ‘spaarzaam schutten’ om water vast te houden op kanalen. ‘Spaarzaam schutten’ betekent dat meer schepen per schutbeurt mee gaan, zodat minder vaak geschut hoeft te worden en er minder water wegstroomt uit een kanaalpand. Daardoor moeten schepen soms langer moet wachten totdat ook andere schepen aansluiten in de kolk. Zo wordt sluis Eefde momenteel beperkt geschut om water vast te houden op het Twentekanaal. Daar zijn ook extra pompen gezet om de waterstand op het kanaal op peil te houden, zodat er in elk geval nog gevaren kan worden. Hoogheemraadschap Delfland stelde vorige week een beperkt schutregime in voor de Parksluizen in Rotterdam. Ook een bekend beeld: door de droogte zijn de rivieren minder diep en de vaargeulen smaller. Op de IJssel zijn inmiddels passeerverboden ingesteld. Daar mag maar één schip tegelijk door de geul. De containeroverslag nam flink af in de eerste helft van 2022. (foto Tekst & Toebehoren) alternatief voor aardgas vanuit Rusland. De toename van het overig nat massagoed van 22,5 komt enerzijds door de verschuiving van transport per (dure) tankcontainer naar chemicaliëntankers en door voorraadvorming bij afnemers van chemische stoffen. Zo dekken ze zich in tegen haperende transportketens. Containers flink in de min Bij de containeroverslag zit Rotterdam in hetzelfde schuitje als Antwerpen, dat een week eerder zijn halfjaarcijfers publiceerde. Gemeten in gewicht was de afname 8,9 procent (Antwerpen: min 9,8 procent). In TEU’s werd 4,4 procent minder containers overgeslagen (Antwerpen: min 6,2 procent). De afname van de containeroverslag kent volgens het Havenbedrijf twee hoofdoorzaken. De eerste is het wegvallen van het containervervoer van en naar Rusland als gevolg van de sancties. De tweede is de aanhoudende ontregeling van de containerlogistiek. Twee jaar geleden leidde de coronapandemie tot lockdowns en andere consumptiepatronen. Containerschepen slaagden er niet meer in hun vaarschema’s te halen, wat het voor- en natransport verstoorde. Om tijd in te halen schrappen rederijen nu vaak havens uit het vaarschema van grote schepen. Dat leidde tot 5,5 procent minder aanlopen in Rotterdam vergeleken met vorig jaar), maar de schepen laden en lossen wel meer containers per aanloop (6,1 procent). Dat leidt tot een extra piekbelasting op de terminals. Rederijen maken door deze ontwikkelingen op dit moment iets meer gebruik van kleinere aanloophavens voor transhipment dan van grote – en dat is nadelig voor zowel Rotterdam als Antwerpen. Hogere omzet Financieel kende het Havenbedrijf een goed eerste halfjaar. De omzet steeg met 6,3 procent naar 412,2 miljoen euro. De operationele lasten daalden met 2,4 procent, voornamelijk door lagere uitgaven voor zandwinning doordat het Havenbedrijf dit jaar met een nieuwe concessiepartij in zee is gegaan. In juni is aan de aandeelhouders (gemeente Rotterdam en de staat) in totaal 122,7 miljoen euro dividend (inclusief dividendbelasting) betaald over boekjaar 2021. CFO Vivienne de Leeuw: “Onze solide financiële positie is essentieel om de komende jaren te kunnen blijven investeren in de traditionele hardware zoals kademuren en steigers, maar met name ook in infrastructuur voor de energietransitie. Daarnaast gaan we door met investeren in digitalisering.” Eén pot nat Gelukkig heb ik nog geen schepen gezien met de Binnenvaartkrantvlag op z’n kop (maakt ook weinig uit als een vlag groen-wit-groen is) want dat zou heel breed gezegd een teken zijn dat je ontevreden bent. Dat maak ik tenminste op uit de omgekeerde driekleur waarmee de boeren burgemeesters het leven zuur maken. Het is maar een symbool, maar toch trekt dat enorm de aandacht. Meer nog dan brandende hooibalen en afval op de snelweg of urenlang in de rij staan voor een vliegtuig op Schiphol (of was dat geen actie van de boeren?). Die onvrede leeft momenteel niet bij schippers. Met laag water heb je het gewoon te druk, zeker met de toename van het kolenvervoer (is dat erg, afgezien van de gevolgen voor het milieu?) en dan kalft de vloot volgens Koninklijke Binnenvaart Nederland ook nog af door de inzet voor graanvervoer vanuit Oekraïne (jazeker, Oekraïne is een Donauoeverstaat, om precies te zijn de provincie Odessa; vroeger heette het Bessarabië dat in de 19e eeuw deel uitmaakte van Rusland dat het in 1856 kwijtraakte na de Krimoorlog en daarmee de toegang tot de Donau verloor – laat Poetin het maar niet horen, hij zou op het idee kunnen komen om de Europese binnenvaart op z’n verlanglijstje te zetten, de man kent geen scrupules). In een oud jaarverslag van de EWT uit de vijftiger jaren van de vorige eeuw staat dat het een goed jaar was dankzij het lage water. Dat lage water wordt zo langzamerhand zo extreem dat het niet leuk meer is voor de Rijnvaart. Niet alleen op de Rijn trouwens; in Frankrijk worden complete vaarwegen afgesloten omdat er te weinig water is (en niet (alleen) door het slechte onderhoud deze keer). Met al die op en neer vliegende vraag naar scheepsruimte gaan de gedachten al snel terug naar de tijd dat we vrolijk discussieerden over iets als ‘reservecapaciteit’, dus een flexibele inzet van schepen. In een ideale wereld zou dat misschien kunnen maar in onze wereld gaat dat niet zonder regels en wetten, vergunningen en handhaving. Oké, de wereld is niet ideaal, maar is dat reden om de vlag ondersteboven te hangen? Er zijn ook leuke ontwikkelingen. Zo steekt het vrouwenvoetbal dat van de mannen naar de kroon, al was het maar omdat de voetbalsters niet van die aanstellers zijn op het veld. De dames aan boord krijgen binnenkort een eigen tvprogramma, ‘Vrouwen in de Vaart’, als vervolg op ‘Meiden rijden’ en ‘Vrouwen bouwen’. De binnenvaart leende zich niet voor een fijn rijmwoord. Nou, wat denk je van ‘Reisjes met meisjes’ of is dat te suggestief? Amsterdamse corpsballen weten vast een leuk rijmwoord voor een serie over boerenvrouwen. Michel Gonlag
